Candida

Candida to rodzaj grzybów należący do rzędu drożdżakowców (Saccharomycetales).

Jest to powszechny pasożyt człowieka, który fizjologicznie bytuje m.in. w jamie ustnej i pochwie. Najbardziej znaczącym klinicznie gatunkiem Candida jest Candida albicans. Coraz częstsze są jednak także zakażenia Candida glabrata i Candida tropicalis.
Nadmierne namnożenie grzybów z rodzaju Candida w pochwie wywołuje grzybicę pochwy, inaczej  kandydozę, drożdżycę. Rozwinięcie się grzybicy pochwy jest możliwe na skutek osłabienia układu odpornościowego, także w wyniku antybiotykoterapii, która wyniszcza naturalną florę bakteryjną pochwy i otwiera drogę dla infekcji. Inne czynniki ryzyka to dieta bogata w cukry proste, terapia sterydowa, terapia lub antykoncepcja hormonalna (jeśli niewłaściwie dobrana), niewłaściwa higiena intymna (irygacje, silne środki myjące, obcisła sztuczna bielizna). Grzybicą można się zarazić używając czyjegoś ręcznika, na basenie, w jacuzzi, poprzez stosunek seksualny.

Poniżej zamieszczamy rekomendacje zespołu ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego pod kierunkiem dr. hab. Tomasza Niemca dotyczące leczenia drożdżakowych zakażeń sromu i pochwy u kobiet, ogłoszone 2 marca 2007 r.:

Wzrost częstości występowania drożdżakowych zapaleń sromu i pochwy (VulvoVaginal Candidiosis – VVC) oraz nowe schematy terapeutyczne usprawiedliwiają potrzebę aktualizacji opracowanych w lipcu 2004 roku przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne rekomendacji w tym zakresie.

• Grzybice powierzchowne należą do najczęstszych zakażeń infekcyjnych u kobiet. Szacuje się, że stanowią one od 20 do 30 proc. wszystkich infekcji narządu płciowego u kobiet.
• Większość kobiet doświadczy co najmniej jednego objawowego epizodu zakażenia drożdżakowego sromu i pochwy w ciągu życia. Odsetek kobiet, które będą leczone z powodu postaci nawrotowej schorzenia wynosi około 40-50 proc. Bezobjawowe nosicielstwo grzybów rodzaju Candida dotyczy od 5 do 55 proc. populacji kobiet.
• Obserwuje się wzrost infekcji gatunkami innymi niż Candida albicans w etiologii zakażeń drożdżakowych u kobiet, głównie C. glabrata i C. tropicalis.
• Obecność komensalnych grzybów drożdżopodobnych rodzaju Candida nie upoważnia do rozpoznania procesu chorobowego oraz wdrożenia leczenia.
• Wywiad chorobowy, badanie kliniczne, ocena odczynu pH pochwy oraz bezpośrednie badanie mikroskopowe preparatu barwionego metodą Grama mają fundamentalne znaczenie w diagnostyce ambulatoryjnej.
• Próbki wydzieliny pochwowej do ambulatoryjnej diagnostyki zakażeń drożdżakowych należy pobrać z bocznej ściany dystalnej jednej trzeciej części pochwy. Próbki zanieczyszczone śluzem, krwią, nasieniem lub lekami nie są wiarygodnym narzędziem diagnostycznym. Wymazy pochwowe są pozytywne, jeżeli w wydzielinie pochwowej znajduje się 103 lub więcej grzybni/ml. Zaleca się wykonywanie wymazów zawsze, gdy jest to możliwe, dla identyfikacji gatunków drożdżaków i upewnienia się, że nie ma zakażenia mieszanego. Niektóre pacjentki będą wymagały więcej niż jednego badania diagnostycznego, zwłaszcza w sytuacji uprzedniego zastosowania leków przeciwgrzybiczych, irygacji lub gdy seryjne wymazy dają ujemne wyniki posiewu w kierunku drożdżaków.
• Leczenie ostrego, będącego pojedynczym epizodem chorobowym, zapalenia grzybiczego sromu i pochwy (VVC) polega na stosowaniu leku przeciwgrzybiczego (miejscowo i/lub doustnie).
• Wybór pomiędzy środkami doustnymi a dopochwowymi zależy od wywiadu, objawów klinicznych, nawrotów, objawów niepożądanych, ciąży i preferencji pacjenta.
• W terapii zapalenia grzybiczego sromu i pochwy stosowane są leki z grupy azoli oraz antybiotyków polienowych.
• Pochodne triazolowe (flukonazol i itrakonazol) są skuteczne w leczeniu ostrych postaci VVC, jak również w zapobieganiu nawrotom infekcji.
• Powszechnym i trudnym problemem terapeutycznym w leczeniu grzybiczego zapalenia sromu i pochwy jest postać nawrotowa schorzenia. Za zapalenie nawrotowe uważa się czterokrotne przebycie VVC w ciągu roku, które może mieć związek z kuracją antybiotykami lub trzykrotne epizody w ciągu roku niezwiązane z antybiotykoterapią.
• Nawracające zapalenia grzybicze sromu i pochwy są na ogół związane z tym samym szczepem Candida, który odpowiadał za zakażenie początkowe. W leczeniu nawracających zakażeń drożdżakowych należy wdrożyć leczenie wstępne na okres 14 dni (miejscowe i systemowe), a następnie 6-miesięczną doustną terapię podtrzymującą.
• Zaleca się równoczesne leczenie partnera oraz profilaktyczne stosowanie leczenia przeciwdrożdżakowego przez pacjentkę z wywiadem w kierunku grzybic nawrotowych stosującą antybiotyki oraz glikokortykosteroidy.
• U pacjentek z cukrzycą zaleca się: stosowanie terapii skojarzonej (preparat działający miejscowo w połączeniu z preparatem doustnym, np. flukonazolem) oraz przedłużenie terapii doustnej flukonazolem (150 mg/tydzień p.o.) do 6 miesięcy i/lub zwiększenie dawki flukonazolu do 200 mg/tydzień.
• Nie zaleca się stosowania doustnych preparatów przeciwgrzybiczych u kobiet w ciąży i w okresie laktacji.
• Niewłaściwe leczenie może prowadzić do obniżenia skuteczności terapeutycznej, powstania lekooporności, reakcji alergicznych oraz zwiększenia częstości nawrotów.
• Profilaktyka VVC polega na wyeliminowaniu czynników ryzyka zakażenia. Należy rozważyć miejscowe stosowanie pałeczek kwasu mlekowego.

Wskazania do pełnego badania w kierunku chorób przenoszonych droga płciową:

• Rozpoznanie jakiejkolwiek choroby przenoszonej drogą płciową.
• Stwierdzenie ryzykownych zachowań w zakresie nabycia choroby przenoszonej drogą płciową (duża liczba partnerów seksualnych lub partner z rozpoznanym zakażeniem przenoszonym drogą płciową).
• Udział w prostytucji.
• Zgłoszenie gwałtu lub wykorzystywania seksualnego.
• Obecność objawów wskazujących na możliwość zakażenia przenoszonego drogą płciową.
• Kontakty seksualne z osobą, u której wystąpiły objawy wskazujące na możliwość zakażenia przenoszonego drogą płciową.

Zalecane badania przy podejrzeniu zakażenia przenoszonego drogą płciową:

• Rutynowo w kierunku chlamydii, rzeżączki, kiły, zakażenia HIV,

Dodatkowo, gdy wskazują na to objawy lub wywiad chorobowy w kierunku: Bacterial vaginosis, grzybiczego zapalenia sromu i pochwy, rzęsistkowicy, opryszczki płciowej, świerzbu, wszawicy łonowej, mięczaka zakaźnego, ziarniniaka pachwinowego, wirusowego zapalenia wątroby typu B.