Rzeżączka (łac. Gonorrhoea), nazywana czasami także tryper, to choroba, której przyczyną jest zakażenie gram-ujemną bakterią – dwoinką rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae). Bakterie te żyją parami – stąd też wywodzi się ich nazwa.
Niebezpieczna odmiana tych bankterii może zaatakować jamę ustną, gardło, układ moczowo-płciowy, oczy, odbytnicę.
Istnieje wiele sposobów zarażenia rzeżączką, najpopularniejszym z nich jest jednak odbycie stosunku płciowego (zarówno genitalnego, oralnego jak i analnego) z zakażoną osobą.
Choroba ta dopada zarówno kobiety jak i mężczyzn, największą grupę nosicieli stanowią osoby pomiędzy 15 a 25 rokiem życia. U mężczyzn zazwyczaj początkowym miejscem zakażenia jest cewka moczowa, u kobiet zaś szyjka macicy. Choroba może z tego miejsca postępować dalej i powodować niebezpieczne powikłania, szczególnie dla kobiet będących w ciąży.
W czasie porodu, choroba może zostać przeniesiona z matki na dziecko.
Objawy rzeżączki
Objawy u kobiet występują dość późno a czasami nie występują wcale. Niestety, w tym czasie choroba postępują i wyniszcza organizm. Dodatkowo w tym czasie, nieświadoma nosicielka może zarażać swoich partnerów seksualnych.
Prawie 50% kobiet cierpi na zauważalne objawy, które pojawiają się do 10 dni od momentu zakażenia. Objawy te często są łagodne i niespecyficzne – bywa że są mylone z objawami infekcji pochwy lub pęcherza.
Do objawów u kobeit zaliczają się :
- Ból/pieczenie podczas oddawania moczu,
- Żółtawe lub krwiste upławy.
Na dalszych etapach postępującej choroby pojawiają się:
- Ból w podbrzuszu,
- Wymioty,
- Gorączka,
- Krwawienie międzymiesiączkowe.
Do rzadszych objawów należy ból podczas stosunku płciowego.
W około 90% przypadków zakażenia objawy pojawiają się u dotkniętych rzeżączką mężczyzn.
Objawy u mężczyzn:
- Są to ból i pieczenie przy oddawaniu moczu
- pojawienie się wydzieliny z cewki moczowej.
Rzadkim objawem jest puchnięcie penisa.
Objawy zakażenia odbytu:
- wydzielina z odbytu,
- swędzenie w okolicy odbytu,
- czasami także krwawienie z odbytu.
W niektórych przypadkach jednak u mężczyzn nie występują żadne objawy i zakażenie, podobnie jak u kobiet przebiega bezobjawowo.
Zakażenie w obrębie jamy ustnej/gardła przebiega z bólem lub bezobjawowo.
Rozpoznanie i leczenie rzeżączki
By rozpoznać chorobę, niezbędne jest wykonanie badań laboratoryjnych. Zdarza się, że badania wykonane z wymazu pobranego u kobiety, nie jest wystarczające, dlatego przeprowadza się bardziej zaawansowane badania: na obecność genów dwoinki rzeżączki lub polegające na hodowli bakteryjnej pobranej próbki wydzieliny.
Anytbiotykoterapia to zazwyczaj najczęstsza metoda leczenia rzeżączki. Na rynku dostępnych jest kilka skutecznych substancji, jednak szczepy tej bakterii z czasem uodparniają się na kolejne substancje. Niezbędne są zatem ciągle prowadzone badania nad nowymi substancjami leczniczymi.
Aktualnie, popularniestosowanym antybiotykiem jest ceftriakson, należący do grupy cefalosporyn. Jest on skuteczny i wygodny w stosowaniu – wystarczy jeden zastrzyk domięśniowy. W jednej doustnej dawce można przyjąć cefiksym, ciprofloksacynę i ofloksacynę.
Wraz z rzeżączką, często równolegle występują inne choroby przenoszone drogą płciową. Do najczęściej spotykanych należy chlamydioza – konieczne jest wtedy równoległe leczenie obydwu schorzeń.
Niestety ale leczenie rzeżączki nie prowadzi do cofnięcia się już powstałych zmian chorobowych – dlatego tak ważne jest by jak najszybciej rozpocząć leczenie. Raz przebyta rzeżączka nie gwarantuje również, że w przyszłości nie zostaniemy zarażeni tą chorobą.
Leczeniem muszą zostać objęci wszyscy partnerzy seksualni zakażonej osoby, a po zakończeniu terapii niezbędne jest ponowne wykonanie badań kontrolnych.
Ważnym jest by, podczas kuracji zachować wstrzemięźliwość seksualną.
Powikłania rzeżączki
U kobiet, powikłania rzeżączki obejmują zapalenie narządów miednicy mniejszej. Może także dojść do uszkodzenia i zbliznowacenia jajowodu, w efekcie czego kobieta może stać się bezpłodna.
Jeżeli mamy do czynienia z zbliznowaceniem częściowym, jajo po zapłodnieniu może zatrzymać się w jajowodzie – mówi się wtedy o ciąży jajowodowej. Nierozpoznana odpowiednio wcześniej ciąża jajowodowa prowadzi do pęknięcia jajowodu i niebezpiecznego krwotoku, który może zakończyć się zgonem kobiety.
Zakażona rzeżączką, ciężarna kobieta może zarazić tą chorobą swoje dziecko w trakcie porodu. Zazwyczaj u noworodków prowadzi to do ciężkiego zakażenia oka. Aby temu zapobiec, noworodkowi natychmiast po urodzeniu wkrapla się do oczu azotan srebra, który zabija dwoinki rzeżączki. Zapalenie spojówek wywołane u noworodka przez rzeżączkę może prowadzić do stałej utraty wzroku.
Rzeżączka może także wywołać u noworodka infekcję krwi, gardła, kości lub mózgu.
U mężczyzn rzeżączka może wywołać przewlekłe zapalenie najądrza – bolesną dolegliwość jąder, która nieleczona może prowadzić do bezpłodności.
Rzeżączka, która nie jest leczona, może zaatakować krew, stawy, skórę a nawet mózg. W przypadku rozprzestrzenienia do krwi lub stawów stanowi ona zagrożenie dla życia człowieka.
Nieleczona rzeżączka osłabia także barierę ochronną stwarzaną przez śluzówkę i zwiększa ryzyko zakażenia się innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową, w tym wirusem HIV.
Źródła:
Mroczkowski, Choroby przenoszone drogą płciową, Firma wydawnicza Czelej 2006.
Topwik, Dermatologia i wenerologia, PZWL 1992
