Popęd seksualny odgrywa bardzo ważną rolę w życiu każdego człowieka. Libido z reguły silniejsze jest u mężczyzn niż u kobiet, a ze względu na wiele czynników, częściej właśnie kobiety cierpią na poważne zaburzenia popędu seksualnego. Problem ten dotyka nie tylko kobiety w wieku menopauzalnym, ale również znacznie młodsze.
Przyczyn wywołujących obniżone libido jest wiele. Na obniżenie popędu seksualnego u kobiet mogą mieć wpływ takie czynniki jak zażywanie niektórych leków, choroby przewlekłe, zaburzenia hormonalne a nawet czynniki zewnętrzne takie jak niewłaściwa dieta, depresja czy relacje z partnerem. Na libido z jeden strony wpływa biologia, z drugiej uczucia i świadomość.
Niemal każda dolegliwość potencjalnie wpływa na osłabienie libido. Wśród chorób, które hamują naszą aktywność znajdują się niemal wszystkie choroby przewlekłe, zwłaszcza cukrzyca, miażdżyca oraz niedoczynność tarczycy. Odpowiedni sposób leczenia może przynieść pozytywne skutki i przywrócenie normalnej aktywności seksualnej.
Fizjologiczne podłoże libido
Kobiece libido nie utrzymuje się stale na takim samym poziomie. Jego wzrost u większości kobiet najczęściej zauważalny jest w okresach płodnych, część pań natomiast deklaruje zwiększony popęd tuż przed menstruacją. Zmiany i wahania są więc całkowicie naturalne. Długotrwałe problemy z osłabionym libido powinny zawsze zostać potraktowane poważnie i skonsultowane z lekarzem.
Spadek libido został uznany za jedną z rodzajów dysfunkcji seksualnych, dlatego zachodzi potrzeba diagnozowania i leczenia tego problemu, który wpływa na jakość życia kobiet, ich stan psychiczny i samoocenę. Spadek popędu seksualnego może również wywoływać i pociągać za sobą inne, poważniejsze i trwałe zaburzenia seksualne. Bardzo często problemy z libido bywają bowiem utożsamiane z oziębłością, co powoduje poczucie odrzucenia i wyobcowania. Tymczasem należy zdać sobie sprawę, że dysfunkcja ta może mieć podłoże wieloczynnikowe.
Antykoncepcja hormonalna a libido
Działanie antykoncepcji hormonalnej na kobiecy układ rozrodczy bardzo często wpływa na odczuwanie pożądania i popędu seksualnego. Długotrwałe blokowanie owulacji oraz działanie hormonów powodują, że z czasem pożądanie może słabnąć. Wynikać to może nie tylko ze źle dobranej metody antykoncepcyjnej, ale również ze zbyt długiego czasu stosowania antykoncepcji hormonalnej.
Zaburzenia libido wywołane terapią hormonalną należy skonsultować z lekarzem – dobór innej metody lub kilkumiesięczna przerwa w stosowaniu antykoncepcji tego typu powinna skutkować stopniowym podnoszeniem się popędu seksualnego. Libido u kobiet niezażywających tabletek antykoncepcyjnych wzrasta w różnych momentach cyklu, i nie można wskazać tu wyłącznie momentu owulacji za czas wzrostu popędu seksualnego. U części kobiet może wrosnąć ono na przykład tuż przed miesiączką.
Spadek libido w tym przypadku związany jest więc z nieodpowiednim działaniem hormonów. Na spadek popędu seksualnego skarżą się kobiety, u których wykrywa się zbyt niski poziom testosteronu – hormonu odpowiedzialnego za siłę libido.
Leki przeciwdepresyjne a seksualność
Zaburzenia seksualności – w tym obniżone libido diagnozuje się bardzo często u osób chorych na depresję, będących w trakcie leczenia antydepresantami. Przyczyn spadku popędu w przypadku może być kilka. Wskazuje się, że mogą być one wynikiem stosowania leków przeciwdepresyjnych, lecz niewykluczone, że spadek libido może być spowodowany samą chorobą. Szacuje się, że na zaburzenia seksualne cierpi 60% pacjentów poddawanych terapii depresji.
Zostało potwierdzone, że niektóre spośród substancji przeciwdepresyjnych wpływają na wszystkie trzy fazy reakcji seksualnej: popęd seksualny, podniecenie oraz orgazm. Nie ulega wątpliwości, że na obniżenie libido mają wpływ trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne oraz inhibitory monoaminooksydazy. Oprócz problemów z niskim popędem seksualnym pacjentki stosujące terapię tymi substancjami skarżyły się również na inne zaburzenia: między innymi problemy z osiągnięciem orgazmu. Za prawidłowe reakcje seksualne w naszym organizmie odpowiada między innymi dopamina, której działanie blokują składniki leków przeciwdepresyjnych.
Zadowolenie z życia seksualnego wpływa na skuteczność samej terapii, należy więc dokładnie dopasować leki do danego pacjenta. Jeżeli niemożliwe jest zaprzestanie podawania leków z powodu choroby, stosuje się przerwę w ich dawkowaniu na 48 godziny przed planowanym stosunkiem, co w literaturze określa się jako drug holiday. Leczenie zaburzeń seksualnych wywołanych terapią depresji jest bardzo istotne i wiąże się zazwyczaj ze zmianą podawanych leków. Im dłużej bowiem trwają problemy z popędem seksualnym u pacjenta, tym gorzej wpływa to na jego stan i zasadność terapii.
Libido a ciąża i połóg
Zmiany zachowań seksualnych kobiet w okresie ciąży i połogu są wynikiem naturalnego działania hormonów oraz ich zmieniającego się poziomu. Bardzo ważne jest uświadamianie kobietom zmian zachodzących w tym okresie oraz ich wpływu na seksualność. Temat aktywności płciowej kobiet w ciąży nadal owiany jest pewnym tabu.
Pierwszy trymestr ciąży bardzo różnie wpływa na potrzeby seksualne i w pewnym względzie jest sprawą bardzo indywidualną. Libido części kobiet może utrzymywać się na poziomie sprzed ciąży bądź wzrosnąć. Większość pań skarży się jednak na spadek pociągu seksualnego, co wywołane jest częstszymi dolegliwościami właściwymi dla tego okresu ciąży. Nudności, gorsze samopoczucie oraz nadwrażliwość narządów płciowych na ból wpływają bezpośrednio na spadek libido.
Potrzeby seksualne zazwyczaj wzrastają w drugim trymestrze – nie ma tu również żadnych przeciwskazań dla aktywności seksualnej, jeżeli ciąża przebiega prawidłowo. Ostatni trymestr ciąży jest czasem, gdy libido ulega stopniowemu zahamowaniu. Lęk przed porodem, zmieniające się ciało oraz dolegliwości ostatniego trymestru, wpływają zazwyczaj na zaprzestanie uprawiania seksu.
Wskazania lekarskie dotyczące powrotu do normalnej aktywności seksualnej po porodzie mówią o sześciotygodniowym okresie abstynencji. Czas potrzebny na regenerację narządów rodnych może być jednak bardzo indywidualny.
Na poziom libido w okresie połogu i karmienia mają wpływ hormony umożliwiające laktację. Obniżony poziom estrogenów nie pozwala również na przywrócenie odpowiednich warunków anatomicznych narządów rodnych, co bezpośrednio wpływa na zahamowanie odczuwania potrzeb seksualnych. W zależności od długości okresu karmienia, czynników zewnętrznych związanych z opieką nad dzieckiem, przemęczeniem bądź stanami depresyjnymi, normalny powrót do życia seksualnego i odczuwania popędu płciowego, może trwać nawet do pół roku po urodzeniu dziecka.
Menopauza a pożądanie
Okres menopauzy zawsze jest trudnym czasem dla kobiety. Zmiany fizjologiczne, jakie zachodzą w organizmie oraz poczucie utraty kobiecości, przyczyniają się między innymi do problemów z seksualnością, na które skarży się od 20 do 45% kobiet w wieku menopauzalnym. Na obniżenie funkcji seksualnych w tym przypadku wpływają głownie zmiany stężeń hormonów: progesteronu i androgenów. Zaburzenia seksualne w przypadku menopauzy obejmują nie tylko obniżenie libido, ale również problemy związane z awersją do stosunku, czy bólu podczas jego odbywania.
Okres menopauzy i związane nim zmiany w zakresie fizjologii oraz związane z nimi aspekty psychologiczne, mogą w różny sposób wpływać na zachowania i zdrowie seksualne kobiet. Wiek przekwitania obiegowo kojarzony jest z zanikiem funkcji seksualnych. Jednocześnie zaburzenia seksualne oraz spadek libido kobiet w okresie menopauzalnym z powodzeniem poddawane są leczeniu. Dobór odpowiedniej metody powinien odbywać się przez zbadanie wszelkich czynników przyczyniających się do spadku popędu. W zależności od wyników badań endokrynologicznych stosuje się tu terapię hormonalną.
Badania pokazały, że dobre efekty przyniosło podawanie androgenów, testosteronu, progestagenu, jak i niektórych rodzajów syntetycznych steroidów. Z badań wynika, że aktywność seksualną kobiet pomiędzy 50 a 54 rokiem przejawia 64% populacji.
W okresie menopauzy zmienia się również stan narządów rodnych, co niekorzystnie może wpływać na satysfakcję seksualną oraz libido. Najczęstszymi problemami są tu zmiany w obrębie pochwy, jej ścieśnienie i spłycenie czy nieprawidłowe nawilżenie. Kobiety w tym wieku nie muszą jednak być I w tym przypadku podjęcie wczesnej terapii i leczenie farmakologiczne przynoszą dobre i szybkie efekty.
Warto zauważyć, że menopauza może również pozytywnie wpłynąć na odczuwanie potrzeb seksualnych i libido. Aktywność seksualna bez obawy przed zajściem w ciąże może dawać kobiecie dużo więcej satysfakcji.
Oziębłość seksualna
Oziębłość płciowa to najbardziej zaawansowana forma problemów z obniżonym popędem płciowym, która może być wywołana różnorodnymi czynnikami. Najczęściej, obok fizycznego barku pociągu seksualnego, wymienia się również zanik satysfakcji, problemy z orgazmem czy niechęć do mężczyzn. Oziębłość płciowa wywołana przez zaburzenia libido dotyka od 25 do 37% kobiet. Najczęściej są to kobiety po 45 roku życia.
Oziębłość jest chorobą wywołaną przez szereg czynników psychogennych, które należy zdiagnozować i poddać terapii. W zależności od tego, co przyczyniło się do wywołania oziębłości, chorych poddaje się leczeniu farmakologicznemu i psychologicznemu. Świadomość choroby oraz gotowość podjęcia leczenia przynosi bardzo dobre skutki, a oziębłość nie musi oznaczać całkowitego zakończenia aktywności seksualnej.
Uwarunkowania społeczne a libido
Na poziom naszego popędu seksualnego składa się wiele czynników. Jednym z ważniejszych jest styl życia. Brak snu, przemęczenie, nieodpowiednia dieta i suplementacja sprzyja spadaniu pożądania. Jak wykazały badania, na stan naszego pożądania ma wpływ również nasze… wykształcenie. Według statystyk częściej na spadek libido skarżą się kobiety z wykształceniem podstawowym i zawodowym.
Panie z wykształceniem wyższym mają mniejszy problem z własnym pożądaniem. Dlaczego? Prawdopodobnie wpływ na taki stan rzeczy ma samoświadomość. Kobiety wykształcone, mieszkające w większych miastach są bardziej otwarte na własne potrzeby i świadome potrzeb i zmian organizmu. Niestety nadal pokutuje przekonanie, że satysfakcja seksualna w związku zależna jest od kobiety. Stereotypy oraz nieodpowiednie relacje z partnerem mogą być główną przyczyną zaniku popędu.
Nie bez znaczenia jest tu również wychowanie i własne doświadczenia seksualne. Wpływ domu rodzinnego, sposobu patrzenia na erotykę i na własne ciało i seksualność – to bardzo ważne czynniki wpływające na nasze zachowania seksualne – w tym również na ich dysfunkcje.
Jak pokazują badania aż 87% kobiet cierpiących na osłabione libido nie podejmuje leczenia. Odsuwanie problemu prowadzi jedynie do zaniku satysfakcji seksualnej. A ta sfera życia jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na jakość życia.
Źródła:
1. Delikowski R., Kucia K., Dysfunkcje seksualne wywołane przez leki przeciw depresyjne, “Wiadomości Lekarskie” 2005, LVIII, 11-12
2. Domańska A., Libido wróć!, „SENS. Magazyn Psychologiczny” 2012, nr 6.
3. Frączak Z. Małe co nieco o seksualności i zaburzeniach seksualnych u kobiet, dostępny online: http:// seksuolog.bydgoszcz.pl/artykul.php?f=nieco
4. Łukasiewicz M., International Society for the Study of Women’s Sexual Health. The Art. And Science of Women’s Sexuality , „Przegląd Seksuologiczny” , kwiecień/czerwiec 2009, nr 18
5. Skrzypulec-Plinta V., Chełmicki A., Gojdź K., Czy spadek libido po menopauzie ma podłoże hormonalne?, „Przegląd Menopauzalny” 2011 nr 4, str. 334-337
